Geçtiğimiz günlerde 60. doğum gününü kutladığımız Sovyet Rock efsanesi olarak bilinen Viktor Tsoy için Kritikzine olarak bir anma haftası yapmak istedik. Kritikzine ailesi olarak hem genç yaşta kaybettiğimiz bu efsaneyi yaşatmak hem de Türkiye'de daha da çok tanınmasını sağlamak istiyoruz.
Gruppa Krovi, Kukushka, Leto, Peremen, Pachka Cigaret, Zvezda po Imeni Solntse gibi birçok ünlü şarkıya imza atan ve Sovyetler döneminde kültürel değişimin en büyük simgesi haline gelen Viktor Tsoy bir nevi gelen yıkılışın habercisi oldu. Tsoy'un Sovyet hakimiyetine karşı ters düşünceleri, özellikle "Değişim" vurgusuna vurgu yaparak müzikle insanları birleştirmesi Tsoy'u Kino grubunun da ötesinde bir ikona dönüştürdü. Şarkı sözleri gittikçe tükenen Sovyetler'e bir başkaldırı olduğu kadar gittikçe tükenen Sovyet gençliğine bir umut olur Viktor Tsoy. Asıl ismi Viktor Robertoviç Tsoy Kazakistan doğumlu Kore kökenli bir baba ve Yahudi asıllı Rus annenin çocuğu olarak Leningrad'da bugünkü St. Petersburg'da dünyaya geldi. Gençliğini de Leningrad'da geciren Tsoy küçük yaşlarından itibaren sanata karşı ilgi duydu.
Viktor Tsoy ve ailesi. Ortada Kore asıllı babası Robert Maksimoviç Tsoy, sağda annesi Valentina Vasilievna ve ortada küçük Viktor Tsoy.
Küçüklüğünden beri şiir ve şarkı sözleriyle ugraşan Tsoy ayrıca çizimle ilgilenir. Gençliğinde V. Serov Sanat Akademisinde okur ancak Resim alanı Sovyetler'in propaganda afişlerine yönelik bir tarzda ilerlediği için Tsoy bunu benimseyemez ve en sonunda devamsızlıktan okuldan atılır. Bunun üzerine bir yandan Kamçatka denilen kazan dairesinde kömür taşıyıcısı olmak gibi türlü işlerde çalışmaya başlar ve burada yeraltı müzik dünyasına adımını atar. Kazan daireleri ve apartmanlarda çalmaya başlayan ve adını duyuran Tsoy o zamanın en büyük Rock eleştirmenleri arasında sayılan Boris Grebenschikov ile tanışır. Boris bu tanışmadan sonra Tsoy ve arkadaşlarına karşı tüm desteğini verir. Bu sayede 1982 yılında Kino grubu Boris Grebenschikov'un yapımcılığını üstlendiği "45" albümünü çıkarır. Hemen sonrasında çıkardıkları 46 ve Nachalnik Kamchatki (Kamçatka Başı) albümleri Sovyet ülkelerinde tanınmasını sağlar. Sovyet dönemindeki ünlü muzik festivallerinde boy gösteren Tsoy bu büyük üne karşılık Tsoy kazan dairesi olan Kamçatka'dan asla vazgeçmedi ve orada çalışmaya devam eder.
Viktor Tsoy kazan dairesi Kamçatka'da çalışırken
Bu yıllar içerisinde çıkardıkları Eta ne Lyubov (Bu Aşk Değil) ve Noch (Gece) albümleri üzerine dünyada tanınmasını sağlayan Gruppa Krovi (Kan Grubu) albümü piyasaya sürüldü. Hem Gruppa Krovi şarkısı hem de albümün kendisi büyük bir sükse yaratarak Sovyet ülkeleri dışındaki diğer ülkelerde de başarıya imza attı. Özellikle Kukushka şarkısı Gruppa Krovi şarkısıyla marş haline geldi. Bu sayede ünlü Rock festivallerinde bir Sovyet grubu olarak sahne almaya başladı.
1989 yılında Zvezda po Imeni Solnstse (The Star Called Sun) albümü ve şarkısı, ardından aynı yılda çıkan Posledniy Geroy (The Last Hero) albümleri grup olarak Sovyetler'de zirve konuma getirdi. Tsoy artık Sovyet yönetimini eleştiren bir Rock yıldızı olduğu kadar kendinden ödün vermeyen sade yaşam tarzıyla halk içerisinde bir ikon haline geldi, özellikle Sovyet gençleri arasında genç yaşta ilahlaştırıldı.
Zvezde Po Imeni Solntse albümü piyasaya sürüldükten sonra grup sesini daha fazla duyurmak amacıyla birçok ülkede konserler verdi. En son Olimpiyat Oyunları'nda sergiledikleri ünlü konser sonrası artık Viktor Tsoy ve grubu Kino kariyerlerinin zirvesindeydi. Viktor bunu fırsat bilip yeni albüm çalışmalarına çoktan başlamıştı. O zamana kadar 10 tane albüm yayımlayan Tsoy kaydettiği albüm sonrasında ailesinin yanına giderken Letonya'da araba kazası geçirdi ve kaza anında henüz 28 yaşındayken hayatını kaybetti. Tsoy'un ölmesi Sovyetler'de büyük bir şok etkisi yarattı. Özellikle Tsoy'un gücüne inanan yenilikçi genç kuşak Tsoy'un ardından intihar etmeye başlar. Kino grubu Tsoy'un anısına en son kaydettikleri albümü Tsoy'a adayarak Kara albüm olarak anılan son albümlerini piyasaya sürerler. Özellikle Leto (Yaz) şarkısı Tsoy öldükten sonra dahi onun ününe ün katar ve şarkı birçok ülkede başarıya imza atar. Bu albüm ardından Kino grubu derin bir sessizliğe görülse de asla grup asla ayrılmaz. Bu sene grubun 40. ve Tsoy'un 60. doğum gününü kutlayan grup bu yıldönümlerine özel konserler vermeye devam etmektedir. Ayrıca Tsoy'un yakin arkadaşı ve grubun gitaristi Yuri Kasparyan'ın eski eşi olan şarkıcı Joanna Stringray Tsoy'un 60. doğum gününe özel anı kitabını da yeni yayınladı.
Amerikalı müzisyen Joanna Stringray'ın Tsoy'un 60. doğum gününe özel çıkarttığı anı kitabı
Joanna Stringray ve Viktor Tsoy konser sırasında çekilen ikonikleşen fotoğrafı
Tsoy'un ölümünden sonra eskiden çalıştığı kazan dairesi olan Kamçatka artık Tsoy'un izinden gidenlerin kendi tabirleri ile kutsal mekanları olur. Her Tsoy fanı buluşma noktası olarak orayı belirleyince Tsoy'un anılarını yaşatmak adına kazan dairesi Kamçatka adıyla müze-kafeye dönüştürülür. Bugün Tsoy'un gitarları, konserlerinde kullandığı kıyafetleri, imzalı fotoğrafları ve kişisel eşyalarını da kapsayan bu müze-kafe ayrıca Tsoy'un ardından giden yeni müzisyenleri de aynı Tsoy'un yeraltında konser verdiği gibi müzik icra etmelerine ev sahipliği yapıyor.
St.Petersburg'da Tsoy'un çalıştığı kazan dairesi Kamçatka'nın bugünkü kapısı
Diğer yandan Moskova'daki ünlü Tsoy anıt duvarı da Tsoy öldükten sonra duvara yazılan Tsoy öldü yazısına karşılık Tsoy Lives yazısıyla Moskova'daki hayranlar için bir anıta dönüşür.
Moskova Arbat Caddesi Viktor Tsoy Anıt Duvarı
Aradan 32 sene geçmesine rağmen Tsoy her yıl öldüğü Letonya yolunda, St. Petersburg'daki mezarında ve Moskova'da Arbat Caddesi'nde bulunan ünlü Tsoy anıt duvarında hayranları tarafından anılıyor. Tsoy'un babası her yıl St. Petersburg'a gelerek oğlunun mezarını ziyaret esip Tsoy'un hayranlarıyla buluşuyor. Sovyetler'de kültürel değişimin öncüsü olarak sayılan Tsoy, Sovyetler'in yıkılışını göremeden hayatını kaybetti. Ancak halk onu Peremen (Değişim) şarkısıyla ölümünün ardından dahi anmaya ve onu şarkılarıyla kuşak fark etmeksizin yaşatmaya devam ediyor.